Edukacja młodego człowieka nierzadko rozpoczynała się w przedszkolu. Na sposobie rozwoju wiejskich przedszkoli wywarły piętno priorytety polityki wobec wsi. Znalazło to wyraz w budowie sieci przedszkoli i dziecińców wiejskich. W latach 1949-1956 powstawały one nie tam gdzie były naprawdę potrzebne, ale przede wszystkim tam, gdzie działały PGR-y i spółdzielnie produkcyjne[1]. Z dokumentów wynika, że od 1950 r. działało przedszkole w Gniewinie[2], a od 1951 r. także w Kostkowie[3]. Spotkać się  można też z głosami postulującymi  założenie Punktu Zdrowia, Opieki nad Matką i Dzieckiem oraz żłobka[4].

W  1945 r. na terenie gminy działały dwie szkoły podstawowe, do których uczęszczało łącznie 80 dzieci[5]. Do 1953 r. działało ich już siedem. Poniżej przedstawiono wykaz miejscowości, w których były zlokalizowane[6].

TABELA 21

          Aby szkoły zaczęły prawidłowo funkcjonować należało najpierw odbudować budynki, a potem znaleźć odpowiednią kadrą nauczycielską. W 1946 r. postanowiono wyremontować szkołę podstawową w Gniewinie. Zmieniono m.in. centralne ogrzewanie, które było nieznacznie uszkodzone[7]. Szkoły w Perlinie, Łętowie, Lublewie i Salinie zostały wyremontowane w 1948 r.[8]. W 1950 r. odrestaurowano szkolę podstawową w Kostkowie: odbudowano trzy izby i korytarz[9]. Odnowiono także w szkołę w Bychowie oraz  Salinie[10]. Placówki znajdowały się w opłakanym stanie, o czym najlepiej chyba świadczy fakt, że szkoła w Lublewie przez siedem lat nie miała wody[11].

Szkoła podstawowa w Mierzynie została zamknięta w 1945 r., gdyż uszkodzenia oraz brak sprzętu szkolnego uniemożliwiały wznowienie jej działalności. Przewidziany był remont, lecz brak w tej sprawie zgody PRN w Lęborku, nie pozwolił na otwarcie placówki. Jeszcze w 1953 r. można się było spotkać z prośbami mieszkańców Mierzyna o uruchomienie placówki w gromadzie. Działania te jednak nie przyniosły rezultatu [12]. W ten sposób dzieci musiały uczęszczać do szkoły w Gniewinie, oddalonej 4 kilometry od miejsca zamieszkania[13].

Uciążliwy był brak nauczycieli. Zadaniem ich było przede wszystkim wpajanie młodemu pokoleniu pochwały dla nowego systemu. Mieszkańcy Perlina kilkakrotnie zwracali się do Inspektora Szkolnego w Lęborku o pedagogów, ale brak było jakiejkolwiek odpowiedzi. Głosy o zwiększenie liczby nauczycieli w szkołach pojawiły się także w Gniewinie, Kostkowie i Salinie. Mieszkańcy powyższych miejscowości wnieśli także wniosek o uruchomienie dodatkowych klas[14]. Poniżej zamieszczono wykaz ilościowy nauczycieli w poszczególnych szkołach[15].

TABELA 22

Jak czytamy w sprawozdaniu z działalności Prezydium GRN z 1951 r., szkoły miały być studniami budowniczych socjalizmu, w których wychowuje się nowych świadomych, pełnych zapału obywateli naszej ukochanej ojczyzny[16]. W tym też celu zawsze 1 września typowani byli radni do poszczególnych szkół. Wygłaszali oni w tych placówkach referaty - zgodnie oczywiście z wytycznymi władz[17].

Nadmienię, że przed rozpoczęciem roku szkolnego radni upewniali się czy placówki są odpowiednio przygotowane. Sprawdzano więc np. stan zaopatrzenia w opał[18].

Dwa razy w miesiącu nauczyciele mieli obowiązek przeprowadzać szkolenia ideologiczne dla mieszkańców gminy[19].

W szkołach istniały komitety rodzicielskie, w których skład wchodzić mieli tzw. ludzie partyjni. Delegat PRN podkreślił, że powinni oni stanowić nawet 40 %  komitetu. Ich ilość  była zależna od liczby klas w szkole[20].

W szkole podstawowej w Gniewinie działał Związek Harcerstwa Polskiego[21]. Drużyna harcerska przy SP w Gniewinie nosiła imię Karola Świerczewskiego. W 1951 r. Prezydium GRN przyznało jej dwa pokoje w miejscowej bibliotece i opiekę nad nią. W zamian otrzymali zadanie zwerbowania nowych członków biblioteki, zajęcia się jej dekoracją, rozpowszechnienia czytelnictwa i organizacji wieczorków zapoznawczych[22]. GRN narzekała jednak, że ZHP w gminie pracuje słabo[23]