Centralne miejsce wśród instytucji kulturalnych na wsi zajmowała świetlica. W ówczesnej publicystyce nazywano ją: gromadzką szkołą postępowych obywateli, kuźnią socjalizmu i ogniskiem kulturalnej rozrywki, narzędziem przekształcania świadomości społecznej chłopów[1].

Świetlice stały się masowymi szkołami małorolnych i średniorolnych chłopów, kobiet i młodzieży[2].

Od 1951 r. opiekę nad świetlicami wiejskimi przejął Związek Samopomocy Chłopskiej. Instrukcja ZG ZSCh z 23 lutego 1950 r. w sprawie połączenia świetlic ZSCh, Związku Młodzieży Polskiej i Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” stwierdzała, iż związek  przejmuje organizacyjnie wszystkie domy ludowe, domy kultury i świetlice na wsi[3].

W gminie Gniewino pod zarząd ZSCh  placówki te przeszły 1 stycznia 1951 r. Wcześniej znajdowały się przede wszystkim pod pieczą spółdzielni produkcyjnych. Poniższa tabela pokazuje, jakie organizacje zajmowały się poszczególnymi  świetlicami do 1951 r.[4].

TABELA 23

1 marca 1952 r. ukazała się uchwała Prezydium Rządu w sprawie pracy kulturalno-oświatowej na wsi. Przekazywała ona nadzór nad prowadzeniem upowszechniania kultury na wsi Ministerstwu Kultury i Oświaty.

 Świetlica w Gniewinie rozpoczęła  systematyczną pracę w dniu 9 września 1952 r. Przyjęto w niej bardzo różne formy działalności, takie jak: pogadanka, gawęda, odczyt, referat, czytanie głośne i ciche, recytacje. Często śpiewano, oglądano filmy, najczęściej o tematyce rolniczej, słuchano też radia, zabawiano się w teatr, grano w ping-ponga. Nie stosowano natomiast takich form pracy jak wycieczki czy spotkania z przodującymi chłopami, co też postanowiono w przyszłości naprawić. Jak czytamy w sprawozdaniu z działalności świetlicy, wszystko przepojone było treścią socjalistyczną[5]. Zorganizowano zespoły -czytelniczy, redakcyjny, sportowy, taneczny, teatralny, śpiewaczy, recytatorski. Zespół czytelniczy zajmował się opracowaniem  najciekawszych fragmentów takich książek jak: „Pamiątka z celulozy” I. Newerly, „Pawie pióra” L. Kruczkowskiego, „Przestrogi dla Polski” S. Staszica. Zespół śpiewaczy pracował nad pieśniami o treści socjalistycznej, np. „Pieśń o ojczyźnie kułaka”. Zespół teatralny natomiast wystawiał na scenie m.in. dramat „Armia pokoju” A. Puszkina [6].

Gminna świetlica była zaopatrzona w prasę krajową i zagraniczną. W budynku znajdowała się świetlicowa biblioteka wyposażona w podręczniki dotyczące przeważnie rolnictwa. Znajdowały się tam też gry towarzyskie, adapter i płyty[7].

Według kierownika świetlicy, dużą rolę spełniała gazetka ścienna, której każdy numer był odzwierciedleniem osiągnięć i błędów  gminy.  Jak to określił kierownik świetlicy w Gniewinie: funkcją gazetki miało być ukazywanie i pochwała chłopa przodownika oraz krytyka opieszałych i opornych[8].

          Kierownik świetlicy najbardziej ubolewał nad tym, że nie udało mu się zaangażować do współpracy starszego społeczeństwa, a szczególnie inteligencji[9].         

W 1948 r. na terenie gminy działało 8 świetlic. Odbywało się w nich przeciętnie  jedno zebranie w miesiącu. Trwało ono zwykle ok. 2 godzin. Na zebrania te  przybywało ok. 30 osób. Najczęściej poruszano tematy dotyczące gminy, często śpiewano. Zdarzały się także tańce[10].

 Budynki, w których założono świetlice znajdowały się w opłakanym stanie. Bliższe dane dotyczące niektórych z tych placówek przedstawiono w poniższej tabeli[11].

TABELA 24

GRN często występowała do Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego w Lęborku z prośbami o kredyt na remont  świetlic. W 1953 r. prosiła o dodatkowe kredyty na remont placówki w Gniewinie, uzasadniając wniosek tym, że należy wymienić deski, postarać się o nową instalację elektryczną oraz wstawić nowe okna[12]. W wielu przypadkach pozostawały one jednak bez odpowiedzi